Πρωτοβουλία «Πολιτιστική Αποκέντρωση» - Αναλυτικές Προτάσεις

Η «Πολιτιστική Αποκέντρωση» είναι μια πρωτοβουλία της Εταιρείας Θεάτρου «Ο Θίασος». Ξεκίνησε στις 23 Μαΐου 2018, όταν αποστείλαμε την παρακάτω επιστολή στην τότε Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λυδία Κονιόρδου. Στις 15 Οκτωβρίου 2019 αποστείλαμε την ίδια επιστολή στη νυν Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, με την εξής προσθήκη: «Το 2018 το Υπουργείο Πολιτισμού επιχορήγησε τους εποπτευόμενους φορείς σύγχρονου πολιτισμού Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας με 59.232.878,02 € (Μόνιμος Πληθυσμός των περιφερειών αυτών, σύμφωνα με την Απογραφή 2011: 5.710.542 κάτοικοι). Την ίδια χρονιά επιχορήγησε τους εποπτευόμενους φορείς σύγχρονου πολιτισμού των υπόλοιπων 11 περιφερειών της χώρας με 1.730.000,00 € (Μόνιμος Πληθυσμός: 5.105.744 κάτοικοι)».

«Θέμα: Ανάπτυξη του Σύγχρονου Πολιτισμού στην Περιφέρεια

Αξιότιμη κ. Υπουργέ,

Η συνεχιζόμενη, επί δεκαετίες, πολιτική του Υπουργείου Πολιτισμού συγκέντρωσε δεκάδες οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα του σύγχρονου πολιτισμού σε δύο πόλεις - την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη - δημιουργώντας συνθήκες πνευματικής ένδειας στην περιφέρεια. Είναι επιτακτική η ανάγκη να υπάρξει ένα νέο ρεύμα πολιτιστικής αποκέντρωσης και η πολιτισμική ανάπτυξη να καταστεί γεωγραφικά ισόρροπη.

Όπως γνωρίζετε, στην περιφέρεια Αττικής λειτουργούν δεκατρείς Εποπτευόμενοι Οργανισμοί του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠ.ΠΟ.Α.), η επιχορήγηση των οποίων για το 2016 ανήλθε στο ποσό των 27.409.628,00 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένης της έκτακτης επιχορήγησης των 14.387.000,00 ευρώ στον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, για τη ρύθμιση λειτουργικών ληξιπρόθεσμων οφειλών του και της χρηματοδότησης των 3.441.382,00 ευρώ στο Ελληνικό Φεστιβάλ από τα Καζίνο Πάρνηθας και Κέρκυρας). To 2017 οι Εποπτευόμενοι Οργανισμοί του ΥΠΠΟΑ στην περιφέρεια Αττικής επιχορηγήθηκαν με 40.237.461,13 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένης της έκτακτης επιχορήγησης των 60.493.452,00 € στον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, για τη ρύθμιση λειτουργικών ληξιπρόθεσμων οφειλών του και της χρηματοδότησης των 4.847.193,21  ευρώ στο Ελληνικό Φεστιβάλ από τα Καζίνο Πάρνηθας και Κέρκυρας).

Στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας λειτουργούν εννέα Εποπτευόμενοι Οργανισμοί και δύο Τακτικώς Επιχορηγούμενοι Φορείς, η επιχορήγηση των οποίων για το 2016 ανήλθε στο ποσό των 11.715.600,00 ευρώ και για το 2017 σε 12.988.750,00 ευρώ.

Κατά συνέπεια, η συνολική επιχορήγηση του ΥΠ.ΠΟ.Α. στους φορείς των περιφερειών Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, για το 2016, ανήλθε σε 39.125.228,00 ευρώ και για το 2017 σε 53.226.211,13 ευρώ.

Στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας λειτουργούν μόλις δύο Εποπτευόμενοι Οργανισμοί και έντεκα Τακτικώς Επιχορηγούμενοι Φορείς, η επιχορήγηση των οποίων για το 2016 ανήλθε στο ποσό του 1.011.500,00 ευρώ και για το 2017 στο ποσό του 1.201.000,00 ευρώ.

Αναφορικά με τους οργανισμούς που στην επωνυμία τους υπάρχει ο όρος «Εθνικό» θα θέλαμε να αναφερθούμε σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το Εθνικό Θέατρο, σύμφωνα με τον ιδρυτικό του νόμο 2273 (Α’ 233/27.12.1994), έχει ως σκοπό «τη μέσω της θεατρικής τέχνης προαγωγή της πνευματικής καλλιέργειας του λαού και τη διαφύλαξη της εθνικής πολιτιστικής ταυτότητας. Για το σκοπό αυτόν αναπτύσσει, προάγει και διαδίδει τη θεατρική τέχνη ως πολιτιστικό, παιδαγωγικό, μορφωτικό και ψυχαγωγικό παράγοντα της κοινωνικής ζωής της χώρας». Όμως, παρ’ ότι ο σκοπός του αφορά τον ελληνικό λαό στο σύνολό του και την κοινωνική ζωή όλης της χώρας, καθ’ όλη τη χειμερινή περίοδο δεν έχει την παραμικρή παρουσία σε οποιαδήποτε πόλη εκτός της Αθήνας.

Σχετικά με την υποστήριξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για τον σύγχρονο πολιτισμό από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και συγκεκριμένα τις επιχορηγήσεις σε επαγγελματικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου και σε ομάδες χορού, τον περασμένο Απρίλιο το ΥΠΠΟΑ επανέφερε το θεσμό αυτό, για την περίοδο 2017 - 18. Από το 1.500.000,00 ευρώ που δόθηκε συνολικά, μόλις 165.000,00 ευρώ αποδόθηκαν σε εταιρείες και σωματεία που παρουσίασαν παραστάσεις στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας.

Στη βάση των παραπάνω, θα θέλαμε να σας προτείνουμε την υλοποίηση, από το Υπουργείο Πολιτισμού, δράσεων για την ανάπτυξη του σύγχρονου πολιτισμού στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης. Σας επισυνάπτουμε αναλυτικές προτάσεις μας, οι οποίες ελπίζουμε να συμβάλουν θετικά στο διάλογο για την πολιτιστική αποκέντρωση και ο διάλογος αυτός να έχει αποτέλεσμα».

Μία βασική αρχή που διέπει όλες τις προτάσεις μας είναι η πεποίθηση ότι η ουσία της πολιτιστικής αποκέντρωσης είναι η ύπαρξη μονάδων δημιουργίας πολιτισμού εκτός του κέντρου και ότι η πολιτιστική ζωή στην περιφέρεια θα πρέπει, πρωτίστως, να στηρίζεται στην παραγωγή πολιτιστικών αγαθών από αυτές τις μονάδες και δευτερευόντως, στην κατανάλωση αγαθών που παράγονται στο κέντρο.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ

Α. Δημιουργία Κρατικών Θεάτρων στην ελληνική περιφέρεια

Σήμερα, στις έντεκα περιφέρειες της χώρας πλην Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας λειτουργούν συνολικά δεκαέξι εποπτευόμενοι φορείς σύγχρονου πολιτισμού, οι οποίοι επιχορηγούνται συστηματικά από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού: τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) Αγρινίου, Βόλου, Ιωαννίνων, Καβάλας, Καλαμάτας, Κοζάνης, Κομοτηνής, Κρήτης, Πάτρας, Ρούμελης (στη Λαμία) και Λάρισας, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, το Μουσείο - Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη Terriade (στη Μυτιλήνη) και το Προπαρασκευαστικό & Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου (τα τελευταία χρόνια, τα έξοδα λειτουργίας του Σχολείου Καλών Τεχνών Τήνου καλύπτονται, αποκλειστικά, από το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου).

Τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) είναι μέρος της πολύ σημαντικής προσπάθειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την υποστήριξη του επαγγελματικού θεάτρου και χορού στην ελληνική περιφέρεια. Πιστεύουμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού πρέπει να συνεχίσει να τα επιχορηγεί, παρά τα όποια μειονεκτήματα στη λειτουργία τους.

Ένα σημαντικό μειονέκτημα είναι το γεγονός ότι σε δύο περιφέρειες της χώρας και συγκεκριμένα στις Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου δεν λειτουργεί σήμερα κανένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος των δήμων αυτών των περιοχών.

Ένα επίσης σημαντικό μειονέκτημα είναι το γεγονός ότι επειδή τα δεκατρία από τα δεκατέσσερα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού και από έναν μόνο δήμο, τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν συστηματική παρουσία ακόμη και σε πόλεις - έδρες περιφερειακών ενοτήτων της ίδιας περιφέρειας.

Όμως, πιστεύουμε πως το βασικό μειονέκτημα στη λειτουργία των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι ο τρόπος επιλογής των ανθρώπων που διαμορφώνουν το καλλιτεχνικό τους στίγμα, δηλαδή των Καλλιτεχνικών Διευθυντών. Εφόσον τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι δημοτικές επιχειρήσεις, η επιλογή του Καλλιτεχνικού Διευθυντή γίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο της επιχείρησης, τα μέλη του οποίου - στην πλειοψηφία τους - δεν έχουν σπουδές ή εμπειρία στο χώρο του επαγγελματικού θεάτρου. Κατά συνέπεια, αν και αναγνωρίζουμε ότι, στα τριάντα πέντε χρόνια ύπαρξης του θεσμού των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων, πολλά μέλη Διοικητικών Συμβουλίων έχουν καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να επιλέγουν τους καλλιτεχνικούς διευθυντές με μόνο κριτήριο το συμφέρον του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., πιστεύουμε πως ο συγκεκριμένος τρόπος επιλογής δεν κατέστη πάντα λειτουργικός.

Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος «η ανάπτυξη και η προαγωγή της τέχνης αποτελεί υποχρέωση του Κράτους». Η υποχρέωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού να προάγει τις παραστατικές τέχνες στην περιφέρεια δεν μπορεί να εξαντλείται στην υποστήριξη των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Είναι επιτακτική η ανάγκη για τη σταδιακή δημιουργία Κρατικών Θεάτρων σε κάθε μία από τις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας, οι καλλιτεχνικοί διευθυντές των οποίων θα επιλέγονται από επιτροπή προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους και τα θέατρα αυτά θα έχουν συστηματική παρουσία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους τουλάχιστον σε όλες τις πόλεις - έδρες των περιφερειακών ενοτήτων της περιφέρειάς τους.

Προτείνουμε το καθένα από τα νέα Κρατικά Θέατρα να έχει τη νομική μορφή του νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, όπως το Εθνικό Θέατρο και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Οι πόροι του θα προέρχονται από πάγια ετήσια χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία προτείνουμε να ανέρχεται, αρχικά, σε 800.000,00 €. Τα όργανα διοίκησης των νέων Κρατικών Θεάτρων θα είναι το Διοικητικό Συμβούλιο, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής και ο Διοικητικός - Οικονομικός Διευθυντής. Το Δ.Σ. προτείνουμε να αποτελείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο και πέντε συμβούλους που θα διορίζονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Ο Διοικητικός - Οικονομικός Διευθυντής προτείνουμε να προσλαμβάνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο του θεάτρου με τη σύμφωνη αιτιολογημένη γνώμη του καλλιτεχνικού διευθυντή, μετά από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος.

Εφόσον εξακολουθεί να ισχύει η παρ. 13 του Άρθρου 3 του Νόμου 2273 (ΦΕΚ Α’ 233 - 27.12.1994) που αφορά στα δύο ήδη υπάρχοντα κρατικά θέατρα της χώρας, δηλαδή στο Εθνικό Θέατρο και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ο  Καλλιτεχνικός Διευθυντής των νέων Κρατικών Θεάτρων προτείνουμε να διορίζεται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Πιστεύουμε, όμως, πως είναι αναγκαία η επανεξέταση του τρόπου επιλογής των καλλιτεχνικών διευθυντών όλων των Κρατικών Θεάτρων της χώρας ώστε, όπως και σε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα, να καταθέτουν πλήρη φάκελο και η τελική επιλογή να γίνεται από επιτροπή προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους που θα συσταθεί ειδικά για τον σκοπό αυτόν.

Πιστεύουμε ότι τα νέα Κρατικά Θέατρα θα πρέπει να επικεντρωθούν, καταρχήν, στην καλλιέργεια και τη διεύρυνση του θεατρικού κοινού στην περιφέρεια μέσα από την παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων υψηλής ποιότητας, που να μπορούν να μεταφέρονται εύκολα. Εκτός από τις παραστάσεις για ενήλικες είναι σημαντικό να παρουσιάζονται παιδικές κι εφηβικές παραστάσεις σε σχολεία και να υλοποιούνται θεατρικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες. Προτείνουμε, πέρα από τις δικές τους παραγωγές, τα νέα Κρατικά Θέατρα να φιλοξενούν θεατρικές παραστάσεις άλλων θεατρικών οργανισμών, να διοργανώνουν προβολές βιντεοσκοπημένων θεατρικών παραστάσεων άλλων κρατικών θεάτρων, θεατρικά αναλόγια και συζητήσεις μετά από παραστάσεις, που θα εμπλουτίζουν την παραγωγική διαδικασία και την επαφή με το κοινό.

Τέλος, προτείνουμε να οριστεί ως έδρα κάθε Κρατικού Θεάτρου η έδρα της Περιφέρειας. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, σε συνεργασία με την Εταιρία Ακινήτων Δημοσίου και τον Δήμο της έδρας του εκάστοτε Κρατικού Θεάτρου, μπορεί να αναζητήσει χώρους για τη δημιουργία θεατρικής σκηνής καθώς και χώρους γραφείων, προβών, βεστιαρίου και αποθήκης.

Β. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ

(ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.)

Όπως προαναφέραμε, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα είναι μέρος της πολύ σημαντικής προσπάθειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την υποστήριξη του επαγγελματικού θεάτρου και χορού στην ελληνική περιφέρεια.  Πιστεύουμε ότι - εφόσον διαθέτουν καλλιτεχνικό διευθυντή και παρουσιάζουν δικές τους παραγωγές με επαγγελματίες ηθοποιούς και όχι μόνο μετακλήσεις αθηναϊκών θιάσων - πρέπει να συνεχίσουν να υποστηρίζονται οικονομικά από το Υπουργείο Πολιτισμού. Επίσης, θεωρούμε πως θα είναι προς όφελος του θεσμού η μετατροπή όλων των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. σε διαδημοτικές Ανώνυμες Εταιρείες Ο.Τ.Α., όπως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης ώστε να υποστηρίζονται οικονομικά από περισσότερους δήμους και να έχουν συστηματική παρουσία σε όλες τις έδρες των περιφερειακών ενοτήτων της περιφέρειάς τους.

Προτείνουμε το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τις Περιφέρειες και τις Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων (Π.Ε.Δ.) να αναλάβουν πρωτοβουλία ενημέρωσης των Δήμων για τις προοπτικές και τα οφέλη αυτής της μετατροπής. Θεωρούμε πως για τα ήδη υπάρχοντα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. η έδρα πρέπει να παραμείνει η ίδια για ιστορικούς λόγους, τιμώντας την πόλη που στήριξε επί τόσα χρόνια τον θεσμό. Στις περιοχές όπου σήμερα δεν λειτουργεί κάποιο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., όπως στις Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, η έδρα του θεάτρου μπορεί να βρίσκεται στην πόλη, ο δήμος της οποίας θα έχει τη μεγαλύτερη οικονομική συμμετοχή. Όμως αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους τους υπόλοιπους δήμους - μετόχους των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων είναι ότι τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. έχουν ένα πολύ σημαντικό «εργαλείο» που μπορεί να διασφαλίσει τη δίκαιη κατανομή των δράσεων σε όλες τις πόλεις, οι δήμοι των οποίων θα είναι μέτοχοι στην Ανώνυμη Εταιρεία Ο.Τ.Α. Το «εργαλείο» αυτό είναι η Προγραμματική Σύμβαση με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, στην οποία αναφέρονται ρητά οι υποχρεώσεις του Συμβαλλόμενου - ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ανάλογα με την οικονομική συμμετοχή του κάθε δήμου, μπορεί να αναφέρεται ο ελάχιστος αριθμός παραστάσεων, θεατρικών εργαστηρίων ή άλλων δράσεων που το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. θα υλοποιεί στην εκάστοτε πόλη.

Γ. Προτάσεις για τις Επιχορηγήσεις Ελεύθερου Θεάτρου και Χορού

Το Υπουργείο Πολιτισμού συστάθηκε το 1971. Ο θεσμός των Επιχορηγήσεων Θιάσων Ελεύθερου Θεάτρου ξεκίνησε το 1979 και συστηματοποιήθηκε το 1983. Τον Οκτώβριο του 2017, έπειτα από αίτημα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, εγκρίθηκε από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους  ο Κωδικός Αριθμός Εξόδου (Κ.Α.Ε.) 2534 «Επιχορήγηση των Ελεύθερων Θεάτρων». Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο θα  εγγράφεται ένα χρηματικό ποσό το οποίο θα διατίθεται αποκλειστικά στο ελεύθερο θέατρο.

Τον Απρίλιο του 2009 το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού του Υπουργείου Πολιτισμού - φορέας που καταργήθηκε το 2010 - αποφάσισε την επιχορήγηση θεατρικών σχημάτων για την καλλιτεχνική περίοδο 2008 - 2009. Αναλυτικότερα, αποφασίστηκε να επιχορηγηθούν με 2.410.000 ευρώ συνολικά τα θεατρικά σχήματα της περιφέρειας Αττικής, με 360.000 ευρώ συνολικά τα θεατρικά σχήματα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και με 105.000 ευρώ τα θεατρικά σχήματα των υπόλοιπων έντεκα περιφερειών της χώρας.

Το Μάιο του 2011 ο τότε Υπουργός Πολιτισμού, Παύλος Γερουλάνος παρουσίασε νέα «Προγράμματα Υποστήριξης της Θεατρικής Τέχνης», τα οποία  είχαν ήδη τεθεί σε διαβούλευση στον δικτυακό τόπο Opengov.gr. Ένα από τα «Πεδία Διαβούλευσης» που είχαν τεθεί τότε ήταν «η συγκέντρωση της καλλιτεχνικής δραστηριότητας στην Αθήνα». Στο «Κείμενο Πεδίου Διαβούλευσης» αναφέρονταν τα εξής: «Η συντριπτική πλειοψηφία των επιχορηγούμενων θιάσων ή σχημάτων δραστηριοποιείται καλλιτεχνικά στην Αθήνα. Ενόψει της αδήριτης ανάγκης να υπάρξει μία “θεατρική αποκέντρωση”, εξετάζεται κατά πόσο θα ήταν σκόπιμο να τεθεί, ως προϋπόθεση για την επιχορήγηση ενός φορέα, η παρουσίαση της δουλειάς του και στην περιφέρεια». Μεταξύ των κριτηρίων αξιολόγησης του τελικού κειμένου «Προγράμματα Υποστήριξης της Θεατρικής Τέχνης», όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τη διαβούλευση, ήταν η «αποκέντρωση: αριθμός παραστάσεων εκτός έδρας και δη στην περιφέρεια», για το οποίο μπορούσαν να δοθούν έως 30 βαθμοί. Επίσης αναφέρονταν ότι «οι θίασοι με έδρα και δραστηριότητα εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης μοριοδοτούνται με 59 επιπλέον βαθμούς». Το Φεβρουάριο του 2012 αποφασίστηκε να επιχορηγηθούν από το Υπουργείου Πολιτισμού με 1.565.000 ευρώ τα θεατρικά σχήματα της περιφέρειας Αττικής, με 200.000 ευρώ τα σχήματα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και τέλος, με 250.000 ευρώ τα σχήματα των υπόλοιπων έντεκα περιφερειών της χώρας.

Τον Απρίλιο του 2017 - έπειτα από μία διακοπή πέντε ετών - το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού επανέφερε το θεσμό των επιχορηγήσεων σε επαγγελματικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου και σε ομάδες χορού, δημοσιεύοντας σχετικές προκηρύξεις.  Μεταξύ των κριτηρίων αξιολόγησης ήταν «η πραγματοποίηση παραστάσεων σε περιοχές εκτός αστικών κέντρων και ειδικότερα σε παραμεθόριες και άγονες περιοχές και σε νησιωτικά συμπλέγματα». Τρεις μήνες μετά, το Υπουργείο ανακοίνωσε ότι από το 1.500.000 ευρώ που θα δοθεί συνολικά για την περίοδο 2017 - 18, μόλις 165.000 ευρώ θα αποδοθούν σε εταιρείες και σωματεία που θα παρουσιάσουν παραστάσεις στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας, πλην Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας.

Σύμφωνα με την Απογραφή 2011 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το Μόνιμο Πληθυσμό της Ελλάδας ο συνολικός πληθυσμός των περιφερειών Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας είναι 5.710.542 κάτοικοι και ο συνολικός πληθυσμός των υπόλοιπων έντεκα περιφερειών της χώρας 5.105.744 κάτοικοι.

Συνεπώς, αν και η επαναφορά του θεσμού των επιχορηγήσεων είναι ένα πολύ θετικό βήμα, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού κατένειμε τους πόρους υπερβολικά άνισα συγκριτικά με τον πληθυσμό.

Τι προτείνουμε

Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των εταιρειών και των σωματείων θεάτρου και χορού της χώρας μας δραστηριοποιούνται στην Αθήνα. Κατά συνέπεια, με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα ο θεσμός των επιχορηγήσεων, οι παραστάσεις που χρηματοδοτούνται παρουσιάζονται, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, μόνο στην πρωτεύουσα της χώρας.

Στην αναδιαμόρφωση του θεσμού των επιχορηγήσεων ελεύθερου θεάτρου και ομάδων χορού θεωρούμε πως θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη το γεγονός ότι οι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Πολιτισμού που εδρεύουν στην Αττική και την Κεντρική Μακεδονία επιχορηγήθηκαν τη χρονιά που μας πέρασε με 53.226.211,13 ευρώ, ενώ οι εποπτευόμενοι φορείς που εδρεύουν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες με 1.201.000,00 ευρώ συνολικά.

Με δεδομένο ότι είναι ελάχιστοι οι ιδιωτικοί φορείς που λειτουργούν στην περιφέρεια, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα ώστε:

1.  να υποστηριχθεί η λειτουργία των φορέων που ήδη εδρεύουν και λειτουργούν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας πλην Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας,

2. να δημιουργηθούν νέοι φορείς που θα εδρεύουν και θα λειτουργούν στις έντεκα περιφέρειες και

3. οι φορείς που εδρεύουν και λειτουργούν στις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας να πραγματοποιούν περιοδείες στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες.

Προτείνουμε για την επόμενη καλλιτεχνική περίοδο 2018 - 19 να δημοσιευθούν τρεις προκηρύξεις για το θέατρο και τρεις για το χορό:

Ι. ΘΕΑΤΡΟ

1. Μία προκήρυξη για θεατρικές παραγωγές που θα παρουσιαστούν στις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας από επαγγελματικά θεατρικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε οποιαδήποτε περιφέρεια της χώρας,

2. Μία προκήρυξη για θεατρικές παραγωγές που θα παρουσιαστούν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας από επαγγελματικά θεατρικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε μία από τις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας,

3. Μία προκήρυξη για θεατρικές παραγωγές που θα παρουσιαστούν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας από επαγγελματικά θεατρικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε μία από αυτές τις έντεκα περιφέρειες,

ΙΙ. ΧΟΡΟΣ

1. Μία προκήρυξη για παραγωγές κλασικού ή σύγχρονου χορού που θα παρουσιαστούν στις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας από ομάδες χορού, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε οποιαδήποτε περιφέρεια της χώρας,

2. Μία προκήρυξη για παραγωγές κλασικού ή σύγχρονου χορού που θα παρουσιαστούν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας από ομάδες χορού, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε μία από τις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας και

3. Μία προκήρυξη για παραγωγές κλασικού ή σύγχρονου χορού που θα παρουσιαστούν στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες της χώρας από ομάδες χορού, των οποίων η έδρα βρίσκεται σε μία από αυτές τις περιφέρειες.

Όλα τα επαγγελματικά θεατρικά σχήματα του ελεύθερου θεάτρου και οι ομάδες χορού που επιθυμούν να υποβάλλουν αίτηση για επιχορήγηση θα πρέπει να λειτουργούν με τη μορφή σωματείου, συλλόγου ή αστικής εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Για κάθε μία από τις έξι προκηρύξεις προτείνουμε να διατίθεται ξεχωριστό ποσό, που θα πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρεται στην προκήρυξη.

Αναφορικά με τις δύο προκηρύξεις που θα απευθύνονται σε φορείς των οποίων η έδρα βρίσκεται στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες και με δεδομένο ότι οι φορείς αυτοί είναι ολιγάριθμοι, σε περίπτωση που οι προτάσεις τους δεν πληρούν τα κριτήρια της προκήρυξης, μέρος ή όλο το ποσό θα μπορεί να διατεθεί για την επιχορήγηση δράσεων που θα παρουσιαστούν στις έντεκα περιφέρειες από φορείς που η έδρα τους βρίσκεται σε μία από τις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας.

Κάθε θεατρικό σχήμα ή ομάδα κλασικού και σύγχρονου χορού θα μπορεί να υποβάλει μόνο ένα αίτημα για μία θεατρική παραγωγή ή παραγωγή κλασικού ή σύγχρονου χορού, αντίστοιχα, που θα παρουσιαστεί στις περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας και μόνο ένα αίτημα για μία θεατρική παραγωγή ή παραγωγή κλασικού ή σύγχρονου χορού που θα παρουσιαστεί στις υπόλοιπες έντεκα περιφέρειες.

Δ. Θεσμοθέτηση συστηματικής παρουσίας Εθνικού Θεάτρου και Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στην περιφέρεια κατά τους χειμερινούς μήνες

Το 2017 το Εθνικό Θέατρο επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με το ποσό των 7.700.000,00 ευρώ ενώ το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος με το ποσό των 7.851.034,00 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένης της Ειδικής Επιχορήγησης για την Πληρωμή Ληξιπρόθεσμων Οφειλών για την περίοδο 2016 - 2017 ύψους 3.260.000,00 €).

Το Εθνικό Θέατρο δεν έχει καμία παρουσία εκτός Αθηνών καθ’ όλη τη χειμερινή περίοδο και περιορίζεται στην παρουσίαση των καλοκαιρινών - πολυπρόσωπων - παραγωγών του μόνο σε περιοχές όπου είτε οι Ο.Τ.Α. έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν την παράσταση και να εισπράξουν τα έσοδα από τα εισιτήρια, είτε σε περιοχές όπου συνήθως παρατηρείται σημαντική προσέλευση του κοινού και τα έσοδα από τα εισιτήρια, τα οποία εισπράττει το ίδιο το Εθνικό Θέατρο, είναι αυξημένα.

Στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, από το 2010 επαναλειτουργεί το Κλιμάκιο Μακεδονίας - Θράκης, το οποίο έχει μέχρι σήμερα παρουσιάσει επτά παραγωγές σε πόλεις των περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας και Δυτικής Μακεδονίας.

Για να υπάρχει συστηματική παρουσία των δύο κρατικών θεάτρων σε όλη τη χώρα, προτείνουμε καθένα από αυτά να αναλάβει την κάλυψη μίας γεωγραφικής περιοχής και συγκεκριμένα:

Εθνικό Θέατρο

Περιφέρειες: 1. Δυτικής Ελλάδας, 2. Πελοποννήσου, 3. Στερεάς Ελλάδας, 4. Θεσσαλίας, 5. Νοτίου Αιγαίου και 6. Κρήτης

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Περιφέρειες: 1. Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, 2. Κεντρικής Μακεδονίας, 3. Δυτικής Μακεδονίας, 4. Ηπείρου, 5. Βορείου Αιγαίου και 6. Ιονίου

Κάθε χρόνο, καθένα από τα δύο κρατικά θέατρα της χώρας προτείνουμε να παρουσιάζει τουλάχιστον μία παραγωγή σε όλες τις πρωτεύουσες περιφερειακών ενοτήτων δύο περιφερειών της γεωγραφικής περιοχής που καλύπτει. Τον επόμενο χρόνο, να παρουσιάζει τουλάχιστον μία παραγωγή σε όλες τις πρωτεύουσες περιφερειακών ενοτήτων των επόμενων δύο περιφερειών της γεωγραφικής περιοχής του, κ.ο.κ. Εάν έχει την οικονομική δυνατότητα, μπορεί κάθε χρόνο να παρουσιάζει τουλάχιστον μία παραγωγή σε όλες τις πρωτεύουσες περιφερειακών ενοτήτων τριών περιφερειών της γεωγραφικής περιοχής του.

Ε. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΙΑ Εξαίρεση από καταβολή τέλους επιτηδεύματος και απαλλαγη απο φ.π.α.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 31 του ν. 3986/2011 (ΦΕΚ 152Α') ορίζεται, ότι οι επιτηδευματίες και οι ασκούντες ελευθέριο επάγγελμα, εφόσον τηρούν απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία των Ε.Λ.Π., υποχρεούνται σε καταβολή ετήσιου τέλους επιτηδεύματος, ενώ με τις διατάξεις της παρ. 5 του ίδιου άρθρου, ορίστηκε ότι με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζεται η ειδικότερη διαδικασία για την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος.

Με την Υπουργική Απόφαση ΠΟΛ. 1167/2.8.11, ρυθμίστηκαν τα θέματα για τη βεβαίωση και είσπραξη του τέλους επιτηδεύματος, καθώς και λοιπά θέματα για την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παραγρ. 1 του άρθρου 3 της πιο πάνω απόφασης, για την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος στις αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρίες εκδίδεται από τη ΓΓΠΣ με βάση τα στοιχεία που διαθέτει, εκκαθαριστικό σημείωμα υπολογισμού για το τέλος επιτηδεύματος κάθε οικονομικού έτους, αντίγραφο του οποίου αποστέλλεται στον υπόχρεο κατά τα οριζόμενα  στην παραγρ. 1 του άρθρου 4 της παρούσας απόφασης.

Προτείνουμε την έναρξη διαλόγου με το Υπουργείο Οικονομικών για την εξαίρεση από την καταβολή τέλους επιτηδεύματος των αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών που, σύμφωνα με το καταστατικό τους, έχουν ως σκοπό την προαγωγή της θεατρικής τέχνης και της τέχνης του χορού και η έδρα τους βρίσκεται στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης.

Επίσης, προτείνουμε στον διάλογο αυτόν να συμπεριληφθεί και πρόταση απαλλαγής από τον Φ.Π.Α. για τα εισιτήρια θεατρικών παραστάσεων που παρουσιάζονται στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίου, Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης από το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) και Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες και Σωματεία».